آشنایی با دستگاه اکسیژن متر و کاربرد آن در صنعت پرورش ماهی

در دنیای امروز، بررسی و کنترل پارامترهای مختلف در فرآیندها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در صنعت پرورش ماهی نیز، یکی از پارامترهای حیاتی که باید به‌طور پیوسته مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد، سطح اکسیزن موجود در آب است. زیرا حیات ماهیان موجود در آب به اکسیژن وابسته است. به بیان ساده‌تر اکسیژن نه تنها در هوایی که تنفس می‌کنیم مهم است، بلکه یک عنصر ضروری در مایعاتی مانند آب است. به همین دلیل است که سطح اکسیژن محلول در آب (DO) توسط دستگاه اکسیژن متر (به‌خصوص در صنعت پرورش ماهی) مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد.

چرا استفاده از اکسیژن متر در صنعت پرورش ماهی مهم است؟

اکسیژن محلول در آب یکی از پارامترهای ضروری در پایش کیفیت آب و شاخص کلیدی اکوسیستم‌های آبی است. اگر سطح اکسیزن موجود در آب از مقدار معینی کم‌تر شود، ماهیان به دلیل کمبود اکسیژن از بین خواهند رفت. برای اندازه‌گیری دقیق این پارامتر، از دستگاهی به نام اکسیژن متر استفاده می‌شود. در واقع دستگاه اکسیژن متر به پرورش‌دهندگان ماهی این امکان را می‌دهد تا سطح اکسیژن محلول در آب را اندازه‌گیری کرده و مطمئن شوند که میزان اکسیژن بهینه‌ای برای حیات ماهی‌ها در آب وجود دارد.

حال که تا حدودی با اهمیت دستگاه اکسیژن متر در صنعت پرورش ماهی آشنا شدید، در ادامه این مطلب از سایت درخشش الکتریک به توضیح درباره این دستگاه و دیگر کاربردهای آن (به‌خصوص در صنعت پرورش ماهی) خواهیم پرداخت. بنابراین خواندن ادامه مقاله را از دست ندهید.

اکسیژن متر چیست؟

اکسیژن متر یکی از انواع ابزارهای اندازه گیری دقیق است که به کمک آن می‌توان میزان اکسیژن محلول در آب را اندازه گیری کرد. این دستگاه‌ها از الکترودها و سنسورهای خاصی برای انجام اندازه‌گیری استفاده می‌کند. از این دستگاه نیز می‌توان به عنوان کیفیت سنج آب نیز استفاده کرد. البته باید بدانید که برخی از مدل های اکسیژن متر علاوه بر اندازه گیری اکسیژن محلول در آب، قادر هستند تا اکسیژن موجود در محیط را اندازه‌گیری کنند که به آن‌ها اکسیژن متر محلول و هوا می‌گویند.

DO یا سطح اکسیژن محلول در آب توسط دستگاه اکسیژن متر اندازه‌گیری می‌شود. بهترین زمان برای اندازه گیری اکسیژن آب در ساعت‌های مختلف روز است. زیرا غلظت اکسیژن ممکن است در طول روز دچار نوسان شود. سطح اکسیژن محلول در آب یا DO بر حسب میلی‌گیرم در لیتر اندازه‌گیری می‌شود.

مراحل اندازه گیری اکسیژن محلول در آب با استفاده از اکسیژن متر

برای اندازه گیری اکسیژن محلول در آب با استفاده از اکسیژن متر، ابتدا باید تجهیزات مورد نیاز از جمله اکسیژن متر، الکترودها و کیسه‌های نمونه‌برداری را آماده کنید. سپس طبق دستورالعمل تولید کننده، الکترودها را کالیبره کرده و با استفاده از نمونه‌های آب، اندازه‌گیری را انجام دهید. نتایج به دست آمده را با توجه به میزان استاندار اکسیژن آب مورد ارزیابی قرار داده  و در صورت پایین بودن سطح اکسیزن، اقدامات لازم را انجام دهید.

نظارت مداوم بر میزان اکسیژن محلول در آب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تغییرات در میزان اکسیژن می‌تواند به عواقب جدی و خطرناک برای موجودات زنده در آب منجر شود.
 

کابردهای دستگاه اکسیژن متر

اکسیزن متر ها که دارای انواع مختلفی هستند، در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. از جمله مهم ترین‌کاربردهای این دستگاه می‌توان موارد زیر را نام برد:

۱- یکی از کاربردهای اصلی اکسیژن متر، تعیین میزان اکسیژن حل شده در آب است. این اندازه گیری میزان اکسیژن ضروری است چرا که اکسیژن جهت تامین نیازهای تنفسی موجودات زنده در آب اساسی است. در واقع اکسیژن برای موجودات آبزی به عنوان منبع انرژی بسیار ضروری است و در فرآیند تنفس آنها نقش کلیدی دارد. کمبود اکسیژن محلول در آب می‌تواند منجر به مشکلات جدی در اکوسیستم‌های آبی شود.

۲- علاوه بر این از اکسیزن متر نیز در تصفیه فاضلاب برای اندازه‌گیری سطح DO در آب استفاده می‌شود. با اندازه‌گیری سطح اکسیژن محلول در آب می‌توان مواد آلی زیست تخریب پذیر را شناسایی کرد و این امر به چرخه‌ی تصفیه آب کمک فراوانی خواهد کرد.

۳- از طرف دیگر، اکسیژن بیش از حد در آب نیز می تواند مضر باشد، این به عنوان اکسیژن فوق اشباع شناخته می شود. DO  در آب از جو و فتوسنتز سرچشمه می گیرد که می تواند تحت تأثیر دما، شوری و فشار اتمسفر باشد. با کمک دستگاه اکسیژن متر می‌توان سطح دقیقی از اکسیژن محلول در آب را تشخیص داد.

انواع اکسیژن متر

اکنون که به درستی با اهمیت و کاربرد اکسیژن متر ها آشنا شیدم، ممکن است به این فکر کنید که کدام نوع از اکسیژن متر ها برای اندازه‌گیری سطح اکسیژن محلول در آب مناسب تر است. در حال حاضر دو دسته از انواع اکسیژن متر وجود دارد که شامل اکسیژن متر با پراب سرخود و اکسیژن متر با پراب مجزا می‌شود. اصلی‌ترین تفاوت اکسیژن متر پراب سرخود با پراب مجزا در این است که در نوع پراب سرخود این دستگاه لازم است تا برای اندازه‌گری دقیق سطح اکسیژن، پراب به دستگاه متصل باشد.

چه عواملی بر اکسیژن محلول در آب تأثیرگذارند؟

عوامل مختلفی وجود داردند که می‌توانند سطح اکسیژن محلول در آب را تحت تأثیر خود قرار دهد. در ادامه به معرفی این عوامل خواهیم پرداخت.

۱- دما

دما یکی از بزرک‌ترین عواملی است که مستقیماً بر DO در آب تأثیر می‌گذارد. آب سردتر نسبت به آب گرمتر اکسیژن بیشتری دارد، زیرا حرکت ذرات کاهش می یابد. در آب گرم‌تر به علت بیش‌تر شدن حرکت ذرات، احتمال برخورد آن‌ها افزایش خواهد یافت و پیوندهایی که آن‌ها را نگاه‌می‌دارد، از بین خواهد رفت. بنابراین، هرچه DO کمتر باشد، دما بیشتر می شود و برعکس غلظت DO با کاهش دما افزایش می یابد.

۲- میزان شوری آب

شوری همچنین می تواند بر میزان اکسیژن در آب تأثیر بگذارد. آب شیرین به دلیل باری که یک مولکول نمک حمل می کند، اکسیژن بیشتری نسبت به آب شور دارد. مولکول های نمک جذب مولکول های آب می شوند و به راحتی در آب حل می شوند. اگر نمک وجود داشته باشد، اکسیژن نمی تواند به مولکول های آب جذب شود، بنابراین با افزایش سطح شوری در محلول، اکسیژن در اب کاهش می یابد.

۳- فشار هوا

یکی دیگر از موارد مهم در و تأثیر گذار در اکسیژن محلول در آب، فشار اتمسفر است. با کاهش فشار اتمسفر، فشار جزئی اکسیژن نیز کاهش می یابد، بنابراین غلظت DO افزایش می یابد. در واقع هرچه ارتفاق بیش‌تر شود، به همراه آن فشار اتمسفر افزایش یافته و میزان اکسیژن جذب شده در آب کاهش می‌یابد.

۴- رطوبت

بخار آب یا رطوبت یکی دیگر از عوامل تأثیر گذار بر DO است. هنگامی که سطح رطوبت افزایش می‌یابد، فشار جزئي اکسیژن نیز افزایش یافته و این امر موجب افزایش سطح اکسیژن محلول در آب خواهد شد.
 

راهنمای خرید اکسیژن متر مناسب

برای آنکه بتوان خرید بهترین اکسیژن متر را از میان انواع مدل‌ها و برندهای اکسیژن متر موجود در بازار انجام داد باید نکاتی را مورد توجه قرار دهید. در ادامه به دو مورد از مهم‌ترین این نکات اشاره خواهیم کرد.

۱- دقت اندازه‌گیری اکسیژن متر

یکی از موارد مهمی که در انتخاب اکسیژن متر باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشید، دقت اندازه‌گیری دستگاه است. برخی از مدل‌های این دستگاه نسبت به سایر همتاهای خود از دقت اندازه‌گیری بالاتری برخوردار هستند که شما می‌توانید آن‌ها را خریداری کنید. البته باید در نظر داشته باشید که دقت اندازه گیری تأثیر مستقیمی بر قیمت دستگاه خواهد گذاشت. به همین دلیل حتما باید میزان بودجه خود را قبل از خرید اکسیژن متر در نظر بگیرید.

۲- مقاومت دستگاه در محیط آبی

دستگاه اکسیژن متر باید دارای مقاومت مناسب در محیط‌های آبی باشد. انتخاب دستگاهی که در مقابل عوامل محیطی مختلف مانند شوری و دما مقاومت داشته باشد، بهترین گزینه خواهد بود. زیرا در این صورت، احتمال خرابی دستگاه به حداقل خواهد رسید.

شما می‌توانید خرید اکسیژن متر و سایر ابزارهای اندازه گیری دقیق را از سایت درخشش الکتریک که یکی از با سابقه‌ترین فروشگاه‌ها در زمینه عرضه محصولات ابزار دقیق است، تهیه نمائيد.

سخن پایانی

در این مقاله از سایت درخشش الکتریک سعی کردیم شما را با دستگاه اکسیژن متر و کاربردهای آن در صنعت پرورش ماهی آشنا کنیم. در انتها ممکن است این سؤال برای شما پیش بیاید که آیا می‌توان اکسیژن مترها را در محیط‌های با دمای بالا نیز استفاده کرد؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت که تعدادی از اکسیژن مترها به‌طور خاص برای استفاده در محیط‌های با دماهای بالا طراحی شده‌اند و می‌توانند در شرایط دمایی بالا نیز به‌طور موثر عمل کنند.

در انتها شما می‌توانید انواع ابزارهای اندازه‌گیری دقیق را مانند مولتی متر، ارت سنج، لوکس متر و... را از سایت درخشش الکتریک تهیه نمائيد. کاربرد هر یک از این دستگاه‌ها متفاوت است. مثلا از دستگاه لوکس متر برای اندازه‌گیری میزان نور محیط استفاده می‌شود. برای آشنایی بیشتر با میزان نور مناسب برای محیط‌های مختلف، توصیه می‌کنیم مقاله‌ی آشنایی با میزان نور مناسب برای هر محیط را مورد مطالعه قرار دهید.