دستگاه ترمومتر و انواع آن را بهتر بشناسید
ابزارهایی که امروزه برای اندازه گیری و سنجش دما و حرارت مورد استفاده قرار می‌گیرند، به عنوان ترمومتر یا حرارت سنج شناخته می‌شوند. عمده استفاده‌ی ترمومترها در صنعت برای اندازه‌گیری دمای سیستم است اما با توجه به اینکه این تجهیز انواع مختلفی دارد مانند ترموتر پزشکی، ترمومتر لیزری و... از آن ها برای اندازه‌گیری دمای بدن انسان و اجسام گوناگون نیز استفاده می‌کنند. ترمومترهایی که برای اندازه‌گیری دمای بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد، با نام تب سنج شناخته می‌شوند. با توجه به این توضیحات قصد داریم تا در این مقاله از سایت درخشش الکتریک، شما را با دستگاه ترمومتر و انواع آن بیشتر آشنا کنیم تا بتوانید بهترین ترمومتر را بر اساس نیاز خود انتخاب و خریداری کنید.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
آشنایی با دستگاه ترمومتر (مهم‌ترین ابزار اندازه‌گیری دما)
معرفی انواع ترمومتر + هر ترمومتر برای چه کاری مناسب است؟
مهم‌ترین تفاوت‌های ترمومتر پزشکی با ترمومتر صنعتی
جمع بندی
آشنایی با دستگاه ترمومتر
ترمومتر که با نام حرارت سنج نیز در میان کاربران شناخته می‌شود، ابزاری است که دما را اندازه‌گیری می‌کند. این محصول معمولاً در بخش های مختلف صنعتی، خانگی، پزشکی و آزمایشگاهی برای اندازه‌گیری و سنجش دما مورد استفاده قرار می‌گیرد. حرارت سنج یا همان دماسنج از دو بخش اساسی تشکیل شده است. بخش اول سنسور دمای آن است که مهم‌ترین قسمت یک ترمومتر به حساب می‌آید و وظیفه آن اندازه‌گیری درجه‌ی گرم یا سرد بودن یک جسم است. بخش دوم نیز سنسور بیومتریک است که داده‌های دریافت شده را به سیگنال‌های الکتریکی و قابل خواندن تبدیل می کند.
خوب است بدانید با گسترش تکنولوژی، ترمومتر ها بسیار پیشرفته تر از گذشته شده اند اما مقیاس های اندازه‌گیری مانند فارنهایت و سانتی‌گراد که ترمومترها داده‌ها را بر اساس آن‌ها ارائه می‌دهند، بدون تغییر باقی مانده‌اند. مقیاس سلسیوس (سانتی گراد) نسبت به فارنهایت از محبوبیت بیش‌تری برخوردار است. باید افزود که مقیاس‌های اندازه‌گیری دیگری نیز وجود دارند مانند کلوین و رانکین که همانند فارنهایت و سانتی‌گراد چندان محبوب نیستند.
کاربرد ترمومترها
با گذشت زمان و پیشرفت سریع فناوری برای اندازه‌گیری دما که یکی از شاخصه‌های کلیدی در دنیای امروز است، حرارت سنج های پیشرفته‌ای تولید و روانه بازار شد. رایج ترین کاربرد حرارت سنج‌ها در صنایع مختلفی همچون پزشکی، صنعت، علوم آزمایشگاهی، کشاورزی و موارد غذایی و... است. در واقع از حرارت سنج ها در صنایعی که گفته شد برای شناسایی اتلاف انرژی، نظارت روی موتورها و سیستم‌های تهویه مطبوع، بررسی سیستم های صنعتی و اندازه‌گیری دمای آن‌ها، تشخیص دمای بدن، نظارت بر دمای مواد غذایی و... استفاده می‌شود.
ترمومترها انواع مختلفی دارند، مانند ترمومتر لیزری، ترمومتر پزشکی، ترمومتر گازی و... که هر کدام برای مصارف خاصی طراحی و تولید شده‌اند. برای آنکه بدانید کدام یک از ترمومترها می‌تواند پاسخ‌گوی نیاز شما باشد، باید با انواع آن‌ها آشنایی کامل داشته باشید. به همین منظور در ادامه به معرفی انواع ترمومتر و کاربردهای آن‌ها خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید: اهمیت کنترل دما و رطوبت در گلخانه ها و راه حل های آن
معرفی انواع ترمومتر
ممکن است بعد از شنیدن واژه‌ی دماسنج یا ترمومتر، ابتدایی‌ترین شکل آن یعنی دماسنج جیوه‌ای در ذهنتان خطور کند. اما با گذشت زمان این ابزارها نیز به روز شده و در حال حاضر انواع مختلفی از ترمومتر در بازار موجود هستند. در ادامه به معرفی انواع ترمومتر و کاربرد آن خواهیم پرداخت.
به طور کلی ترمومتر ها در دو دسته‌ی ترمومتر دیجیتال و ترمومتر آنالوگ (عقربه ای) در بازار موجود هستند. ترمومتر آنالوگ نوع قدیمی تر ترمومترها هستند که شامل ترمومتر الکلی، ترمومتر جیوه‌ای و ترمومتر گازی هستند. نوع دیجیتال حرارت سنج ها کابرد گسترده تری دارند و از طرفی امکانات و قابلیت‌های آن‌ها نسبت به نوع آنالوگ بسیار بیشتر است.
۱- ترمومتر جیوه ای
ترمومتر جیوه ای شکل ساده ای از ترمومترها است که بیشتر با نام تب سنج در میان کاربران شناخته می‌شود. زیرا عمده کاربرد آن برای اندازه‌گیری تب است. همچنین از این تجهیز برای اندازه گیری دمای یخچال‌ها و دمای محیط نیز استفاده می‌شود. با تغییر دما، جیوه ای که در داخل دماسنج وجود دارد و اگر محیط سر باشد به سمت پایین و اگر گرم باشد به سمت بالا حرکت می‌کند و به این صورت دمای محیط را نمایش می‌دهد. این محصول را می‌توان در دسته ترمومتر تماسی نیز قرار داد که قابلیت حمل آسانی دارد.
ترمومتر یا دما سنج جیوه ای نمی‌تواند دمای کم تر از منفی 35 درجه سانتی‌گراد را اندازه گیری کند. دلیل آن هم این است که جیوه در دمای منفی 39 درجه سانتی‌گراد به حالت جامد در می‌آید و یخ می‌زند. علاوه بر این دما سنج جیوه ای برای اندازه‌گیری دماهای بالاتر از 354 درجه سانتی گراد مطلوب نیست. زیرا جیوه در دمای 357 درجه‌ی سانتی‌گراد به نقطه جوش می‌رسد.
۲- ترمومتر الکلی
نوع دیگری از ترمومترها هستند که ظاهری شبیه به دماسنج های جیوه ای دارند. تفاوت اصلی ترمومتر الکلی و جیوه ای در ماده‌ی به کار رفته در آن ها است. در ترمومترهای الکلی به جای جیوه از الکل استفاده می‌شود. برعکس دماسنج جیوه‌ای، محتویات دماسنج الکلی ضرر کم‌تری دارد و به سرعت تبخیر می‌شود. مایعی که در ترمومترهای الکلی استفاده می‌شود معمولاً از نوع اتانول خالص، نفت سفید، نولوئن یا ایزوآمیل است. به دلیل شفاف بودن مایع به کار رفته در این محصول بهتر است برای سهولت استفاده از آن رنگ های غیر شفاف مانند رنگ آبی یا قرمز را به این دما سنج اضافه کنید.
۳- ترمومتر صنعتی
یکی از انواع ترمومتر دیجیتال، ترمومتر صنعتی است که می‌تواند بازه‌ی دمایی بسیار بالایی را اندازه‌گیری کند. ترمومترهای صنعتی معمولاً در انداع کوره‌ها مانند کوره‌های شیشه سازی و همینطور در پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌های برق مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترمومترهای صنعتی خود دسته بندی‌های گوناگونی دارند که از انواع ترمومتر صنعتی می‌توان به ترمومتر دو کاناله، ترمومتر چهار کاناله، ترمومتر هشت کاناله و ترمومتر دوازده کاناله اشاره کرد. برای مثال منظور از ترمومتر دوازده کاناله تعداد پراب های مجزای دستگاه است که به کمک آن‌ها می‌تواند به اندازه‌گیری دمای محیط بپردازد. یکی از انواع ترمومتر های دوازده کاناله ترمومتر ۱۲ کاناله لوترون مدل BTM-4208SD است. معمولاً این حرارت سنج ها در دو نوع ترمومتر تماسی و ترمومتر غیر تماسی موجود هستند.
۴- ترمومتر گازی
در حرارت سنج های گازی مخزنی وجود دارد که درون آن مخزن حجم ثابت و معینی از گاز جای می‌گیرد. هنگامی که دمای گاز درون مخزن افزایش یابد فشار گاز نیز به طور مستقیم بیشتر می‌شود. با اندازه‌گیری فشار گاز در هر لحظه، میزان دما نیز در آن لحظه قابل اندازه‌گیری است. فشار گاز درون مخزن نیز توسط دستگاه فشار سنج گاز اندازه گیری و کنترل می‌شود. دما سنج های گازی را می‌توان نوعی از ترمومتر دیجیتال دانست.
۵- ترمومتر پزشکی
ترمومتر پزشکی از انواع ترمومتر دیجیتال است که با نام تب سنج یا دماسنج پزشکی نیز شناخته می‌شود. کاربرد این ترمومتر ها برای اندازه گیری دمای بدن انسان است. ترمومتر پزشکی را می‌توان در دو نوع ترمومتر لیزری (که با نام ترمومتر تفنگی و ترمومتر غیر تماسی نیز معروف است) و همینطور دما سنج جیوه ای نیز در بازار یافت که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. برای استفاده از دما سنج پزشکی از نوع جیوه ای کافیست تا آن را در زیر بغل یا دهان قرار داد تا بتواند دمای بدن را اندازه گیری کند.
نوع پیشرفته تر این ابزار، دما سنج پزشکی لیزری است که با کمک نور مادون قرمز قادر است تا دمای بدن بیمار را با دقت بسیار بالا و به صورت غیر تماسی اندازه‌گیری کند. دماسنج های پزشکی لیزری امکانات پیشرفته تری را نسبت به دماسنج های پزشکی جیوه ای دارند.
۶- ترمومتر لیزری
ترمومتر لیزری که با نام ترمومتر تفنگی نیز در میان کاربران شناخته می‌شود، یکی از پر کاربردترین ترمومترهای موجود در بازار است. این حرارت سنج با ارسال پرتو لیزری (مادون قرمز) به سوی هدفی که قصد اندازه‌گیری دمای آن را دارد و سپس دریافت امواج ارسال شده می‌تواند با دقت بالا دمای جسم یا هدف مورد نظر را اندازه‌گیری کند. ترمومتر لیزری را می‌توان یکی از پر کاربردترین ترمومترها در صنعت دانست. به خصوص در مکان هایی که امکان نزدیک شدن به جسم مورد نظر وجود ندارد. ناگفته نماند که این مدل حرارت سنج‌ها در دسته ترمومتر دیجیتال جای می‌گیرند.
کارکرد ترمومترهای لیزری به این صورت است که در ابتدا یک پرتو مادون قرمز (IR) می‌فرستد که با برخورد به جسم مورد نظر بسته به دمای جسم، انرژی پرتوهای برگشتی تغییر می‌کند. با اندازه‌گیری این تغییر، دستگاه قادر است تا دمای جسم مورد نظر را اندازه‌گیری کند.
بیشتر بخوانید: دور سنج چیست؟ و چه کاربردی در صنعت دارد؟
مهم‌ترین تفاوت‌های ترمومتر پزشکی با ترمومتر صنعتی
علاوه بر نیازهای صنعتی، دماسنج های لیزری برای مصارف پزشکی نیز ساخته می شوند. لازم به ذکر است که دماسنج های صنعتی جایگزین مناسبی برای دماسنج های لیزری پزشکی برای اندازه گیری تب نیستند و دماسنج های لیزری پزشکی نیز به دلیل محدود بودن برد اندازه گیری، جایگزین مناسبی برای دماسنج های لیزری صنعتی نمی باشند.
خوب است بدانید که برخی از ترموترهای لیزری صنعتی می‌توانند به عنوان تب سنج لیزری پزشکی نیز عمل کنند. برای مثال در ترمومتر لیزری TM-969 قابلیتی وجود دارد به نام امی سی وی تی (Emissivity) که در واقع به قابلیت انتشار تشعشع توسط سطح آن جسم گفته می‌شود. با تنظیم دقیق Emissivity می‌توانید دمای آن جسم را با دقت زیاد اندازه‌گیری کنید. برای مثال اگر می‌خواهید دمای چوب را اندازه گیری کنید بهتر است تا Emissivity ترموتر لیزری را در رنج 0.85 قرار دهید.
جمع بندی
در مقاله‌ای که خواندید سعی کردیم تا شما را با دستگاه ترمومتر و انواع آن به طور کامل آشنا کنیم. همچنین درباره‌ی کاربرد هر یک از ترمومترها نکاتی را گفتیم که در هنگام خرید این دستگاه بهتر است تا آن‌ها را با دقت مطالعه کنید. پیش از پایان مطلب باید افزود که قیمت ترمومتر ها بستگی به جنس دستگاه و قابلیت‌هایی است که می‌توانند به کاربران برای اندازه‌گیری دما در شرایط مختلف ارائه دهند. شما باید به این نکته توجه داشته باشید که کدام یک از این ترمومترها می‌تواند پاسخ‌گوی نیازهای شما باشد. در انتها به نظر شما اگر نکته‌ای در این مقاله جا افتاده است که می‌توانست گفته شود، خوشحال می‌شویم آن را با ما در میان بگذارید.
